Vanwege het Pensioenakkoord moeten alle pensioenregelingen in Nederland worden aangepast. Een ondernemingsraad (OR) heeft een belangrijke rol bij het wijzigen van een pensioenregeling. De taken en bevoegdheden van een OR zijn vastgelegd in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR). Deze wet regelt onder andere de samenstelling en totstandkoming van ondernemingsraden. Iedere organisatie met 50 werknemers of meer is in principe verplicht een OR aan te stellen. Bij minder dan 50 werknemers kan worden volstaan met een personeelsvertegenwoordiging of personeelsvergadering.
Een OR heeft de medezeggenschap op het gebied van arbeidsvoorwaarden, waaronder pensioen. Op grond van artikel 27 van de WOR heeft de OR een instemmingsrecht op het moment dat de werkgever de pensioenregeling wil of moet wijzigen. De werkgever kan de pensioenregeling niet eenzijdig wijzigen. De leden van de OR doen er dus goed aan zich op de nieuwe wetgeving rond het Pensioenakkoord voor te bereiden. Hieronder leest u meer over de rol van de ondernemingsraad bij het aankomende Pensioenakkoord.
In artikel 28 van de WOR staat dat de OR een stimulerende taak heeft om te bevorderen dat de werkgever de gemaakte afspraken binnen de organisatie op het gebied van arbeidsvoorwaarden naleeft. Oftewel, de ondernemingsraad behartigt de belangen van het personeel in een organisatie en mag meepraten over bedrijfseconomische beslissingen van de directie. Het is dan ook belangrijk dat de ondernemingsraad op de hoogte is van de arbeidsvoorwaarden die gelden in de organisatie. Het gaat in dit geval om de primaire arbeidsvoorwaarden zoals salaris en vakantietoeslag en de secundaire arbeidsvoorwaarden zoals een pensioenregeling en auto of fiets van de zaak.
Pensioen belangrijkste secundaire arbeidsvoorwaarde
Pensioen is één van de meest belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarden. Maar liefst 93% van de werkende Nederlanders vindt de aanwezigheid van een pensioenregeling bij een werkgever belangrijk. 88% van de werkgevers denkt daar hetzelfde over.
Als een werkgever een pensioen aan haar werknemers toezegt, wordt dit schriftelijk vastgelegd in een pensioenovereenkomst. Vervolgens is de werkgever verplicht om deze pensioentoezegging onder te brengen bij een pensioenuitvoerder. In het geval van een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds wordt dit voor de werknemer en werkgever geregeld door de sociale partners.
Pensioenregeling wijzigen: Instemmingsrecht OR
Er kunnen verschillende redenen voor een werkgever zijn om de pensioenregeling te wijzigen. Door de gewijzigde wetgeving als gevolg van het Pensioenakkoord worden werkgevers verplicht om de eigen pensioenregeling aan te passen. Een werkgever kan de pensioenregeling in principe niet eenzijdig wijzigen. In eerste instantie moet bij een wijziging van een verzekerde pensioenregeling de OR of eventuele personeelsvertegenwoordiging instemmen. Dit wordt ook wel het instemmingsrecht genoemd bij het vaststellen, intrekken en wijzigen van de pensioenovereenkomst. De werkgever moet een instemmingsaanvraag bij de OR indienen die volgens de WOR aan een aantal eisen voldoet. Het voorgenomen besluit moet schriftelijk aan de OR worden voorgelegd. Daarnaast moet de instemmingsaanvraag een overzicht van de beweegredenen en de gevolgen voor het personeel voor het voorgenomen besluit bevatten. Vervolgens is de instemming van de werknemers nodig, ook als de OR reeds heeft ingestemd. Bij een wijziging van uw pensioenregeling bij een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds is geen aparte instemming van werkgever, OR of werknemer nodig. Deze wijzigingen worden door de sociale partners geregeld.
De keuzes die de OR moet maken
Naast het instemmingsrecht van de ondernemingsraad, zal de ondernemingsraad ook een aantal keuzes moeten maken met betrekking tot de nieuwe pensioenregeling. Kort samengevat dient de OR op korte termijn een drietal belangrijke keuzes te maken:
- 1. Hoe gaat de pensioenregeling voor bestaande werknemers er in de toekomst uitzien?
- 2. Hoe gaat de pensioenregeling voor nieuwe werknemers eruit zien?
- 3. Hoe wordt het nieuwe partner- en wezenpensioen ingevuld dat gaat gelden voor alle werknemers?
De ondernemingsraad heeft volgens de WOR de bevoegdheid om zelf met een voorstel te komen met betrekking tot de drie hierboven genoemde keuzes en hoeft dus niet te wachten op een voorstel vanuit de werkgever.
Vijf tips voor de OR
Informatie vergaren
Zorg dat u op de hoogte bent van de basiskennis over pensioenen. Denk bijvoorbeeld aan het vergaren van informatie over de verschillende pensioenregelingen, de rekenrente en de dekkingsgraad en natuurlijk informatie over het Pensioenakkoord en de nieuwe wetgeving. Weet u bijvoorbeeld wat er door het Pensioenakkoord allemaal gaat veranderen, wat de gevolgen zijn en wanneer één en ander in werking treedt? Hier vindt u meer informatie over het Pensioenakkoord en de belangrijkstee veranderingen.
Laat u adviseren
Pensioen is voor velen een complex onderwerp. Toch zullen bepaalde keuzes opnieuw gemaakt moeten worden. Er wordt van de OR verwacht dat haar leden toetsen of het voorstel van de werkgever redelijk en billijk is en aan de pensioenverwachtingen van de individuele werknemer voldoet. Als ondernemingsraad behartigt u de belangen van de werknemers en dient u ervoor te zorgen dat de werknemers goed geïnformeerd worden over de wijzigingen van de pensioenregeling. Omdat u (mogelijk) zelf geen pensioenspecialist bent, is het verstandig om u te laten adviseren door een externe adviseur. U kunt er voor kiezen om de pensioenadviseur van de werkgever in te schakelen of om zelf een pensioenadviseur in te schakelen.
Neem de tijd
Het wijzigen van een pensioenregeling kan niet binnen een paar weken worden geregeld. Een volledig traject neemt al snel zes tot negen maanden in beslag. Begin dus op tijd. Zeker als het om ingrijpende (pensioen)wijzigingen gaat.
Omarm de instemmingsaanvraag
Omarm de mogelijkheid om van invloed te zijn op een belangrijke arbeidsvoorwaarde zoals pensioen. Als de OR wordt gevraagd om in te stemmen met een (pensioen)wijziging, is dat het moment om de meerwaarde van de OR te kunnen laten zien.
Houd de privacy in de gaten
Het aanmelden van werknemers bij een pensioenuitvoerder valt onder de AVG-regels. Zorg dat u als OR de privacy van de werknemers in de gaten houdt. Ook na uw instemming op de (pensioen)wijziging.
Wanneer gaat de wetgeving rond het Pensioenakkoord in?
De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel voor de Wet toekomst pensioenen eind 2022 aangenomen. Op 30 mei 2023 heeft ook de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel. De nieuwe wetgeving gaat in per 1 juli 2023. Nieuwe pensioenregelingen dienen dus al per 1 juli 2023 volledig te voldoen aan de Wet toekomst pensioenen. De eerstvolgende mijlpaal is 1 januari 2024. Dan dient de opnameleeftijd aangepast te worden naar maximaal 18 jaar. Voor werkgevers met een pensioenregeling bij een verzekeraar of premiepensioeninstelling is 1 oktober 2027 een belangrijke datum. Dan moet iedere werkgever een transitieplan hebben opgesteld. Uiterlijk 31 december 2027 moeten alle pensioenregelingen voldoen aan de nieuwe wetgeving. De transitie naar een nieuwe pensioenregeling moet zorgvuldig gebeuren. Voor werknemers waarvoor de overgang nadelig is, volgt mogelijk een compensatie of kunnen speciale afspraken worden gemaakt.